Menu

Mode Gelap
 

Kaba · 9 Jun 2023 10:07 WIB ·

Manaruko Nagari Sambilan Dalam Percaturan Minangkabau


 Manaruko Nagari Sambilan Dalam Percaturan Minangkabau Perbesar

Oleh : Hasbunallah Haris

Parewa.co | Babaliak kito jo kaba lamo sanak, nan sabalumnyo mambahas soal pusako sarato limpapeh, nan sakali kini kito hadirkan pulo soal sejarah atau kaba nan alah ado sajak zaman daulunyo. Sesudah lapeh mambahas wilayah darek Minangkabau, lanjuik pulo mambahas daerah rantau Minangkabau nan barado di wilayah pasisia, kini lanjuik pulo kito mambahas rantau jauah Minangkabau nan barado di Malaysia kini sanak atau Negeri Sembilan.

Maso Kedatangan

Tasabuik malah dalam Tambo bahaso tanah ulayat urang Minangkabau indak sajo nan sarupo kini nangko, malainkan jauah sabalun iko urang Minangkabau alah mancacah manaruko jauah ka subaliak pulau Andaleh (Sumatra) ko, yaitu bahkan pernah manjadi panguaso palabuahan nan sangaik rami di Malaka. Panalitian nan dilakuan banyak pihak alah mandapek hasia nan mancangangkan, bahaso urang Minangkabau alah manaruko sahinggo bagian ateh Johor kini, yaitu tanah urang Nagari Sambilan.

Banyak data sarato buku nan mambahas pukaro nantun, salah satunyo nan alah dipaparkan Rahilah Omar soal kadatangan urang Minangkabau alah ado jauah sabalun Portugih datang, yaitu di abad ka-12 M. Newbold dalam panilitanyo di tahun 1970 juo manyabuik an hal nan samo, kutiko di abad 12 urang Minang alah ado di sinan nantun, namun alun lai babantuak nagari, malainkan madih babantuak korong sarato dusun sajo baru.

Adopun sumber lain manyabuik bahaso Tu Pattair (?) adolah urang atau rombongan partamo nan manjajak an kaki ki sinan tun, mambukak korong Tabu (Tabuh Naning) sarato rombongannyo, adolah datang mamakai dandang (kapa) gadang nan balayar gadang. Barulah pada abad ka-15 tibo pulo rombongan lain dari Minangkabau nan manetap di sanan, yaitu rombongan Datuak Lateh nan manjadi wakia dek Basa Ampek Balai dari nagari Sumanik. Sasudah itu batirik-tirik urang nan datang dari 50 Koto sarato urang Tanah Data ka sinan jo dandang gadang nan balayia dari Tiku Pariaman jo Banda Sapuluah Pasisia kini.

Parsoalan iko sangaik saketek sumber nan ado, mako panulih pun masih mancari-cari a ko lah patuik ka palangkok curaian nangko. Sahinggo basuo malah tulisan sakarek tantang Datuak Lela Balang nan mamyabuik bahaso datang dari Batu Ampa nan basuku Caniago, baliau datang sasudah Datuak Lateh namun indak babeda jauah dalam kurun wakatu. Sasudah itu sumber nan banyak tahimpun adolah punyo Bulando nan alah mancatat sajak tahun 1720 kutiko Rajo Malewa nan manjadi Wakia di Pagaruyuang balayia nan ka Nagari Sambilan sabab urang nantun mamintak rajo ka Pagaruyuang. Sabab dalam Tambo babunyi malah; Taratak mulai dibuek, sudah taratak manjadi kampuang, sudah kampuang manjadi dusun, sudah dusun manjadi koto, sudah koto manjadi nagari. Metamorfosis ikolah nan sabana panjang sanak, dan dalam kurun waktu nantun amaik lo ka banyak nan tajadi.

Dalam sumber lain (Bulando) juo manyabuik bahaso kutiko Malaka jatuah ka tangan Portugih dj tahun 1511, urang Minangkabau nan ado di Nagari Sambilan sabana mandapek akibatnyo, sabab kutiko itu Nagari Sambilan (nan alun disatukan) masih barado di bawah Johor, baru sasudah itu Bulando sarato Johor basatu mausia Portugih nan dari Malaka. Jatuahnyo Kasultanan Malaka kutiko itu manjadi persoalan nan banyak tadabuik di Nusantara, sabab maso-maso panjajahan alah nyato di muko mato.

Lapeh malah nagari nan sambilan dari Malaka lapeh pulo nan dari Johor kosong malah pamarintahan, mako kutiko itu tagak tali malah nagari sambilan, bamufakaik malah urang nan rami bahaso ka mamintak rajo ka nagari asa nan ado di Minangkabau, mako manjapuik rajo malah urang nantun diboyong ka nagari tabik malah rajo Malewa nan bagala Yang Dipatuan Aguang di tahun 1722.

Tabantuak Nagari Sambilan

Panulis awal saumpamo Newbold, Lister, Wilkinson, Parr & Mac Kray dan Hervey alah manyabuik nan ma nyo nan nagari sambilan nantun, yaitu nan merangkumi Segamat, Johol, Naning, Sungai Ujong, Jelebu, Rembau, Klang, Ulu Pahang (tamasuak Serting dan Jempul), dan Jelai. Nan nagari nantun yobana bajumlah sambilan buah nan basatu manjadi sabuah anak kerajaan dek Minangkabau dengan gala rajonyo Yang Dipertuan Aguang dengan Rajo Malewa manjadi rajo partamo.

Tapi manjadi partanyaan apokah sabalun itu ndak ado rajo? Sabab sabalun Rajo Malewa datang, alah ado pulo urang tun manjapuik rajo ka Minangkabau. Jawabannyo alah, namun alun sakokoh samaso Rajo Malewa, ditambah intrik Portugih sarato Spanyol (baco Ispanya) tantu mangureh banyak konflik, cakak lawik sabana rami kutiko itu, sabab kutiko Malaka jatuah, kerajaan Jawa saumpamo Tuban, Jepara, Demak, Banten, barami-rami handak mambebas an Malaka dari tangan Portugih, alun lai Aceh nan mandapek banyak kauntuangan sabab pedagang Arab bapindah haluan ka sanan.

Tabantuaknyo Nagari Sambilan adolah wujuik tatanan adat Parpatiah dangan tatap batuan ka Minangkabau meski alah punyo rajonyo surang, bak ibaraik Alam Surambi Sungai Pagu nan manjadi Ikua Darek Kapalo Rantau Minangkabau, meski indak masuak jajaran Pagaruyuang namun kutiko ado kakosongan kursi, tatap mamintak rajo ka Pagaruyuang.

Kasimpulan Singkek

Tulisan iko amaiklah singkek, sabab indak ka tarlalu bapangsruah bagi sanak nan mancari jalan nan bana. Sabab itu cari malah referensi lain nan labiah langkok dan terurut. Di akhia akan kito cantumkan rajo-rajo Nagari Sambilan nan ba adat Parpatiah nan batuan ka Pagaruyuang.

1. Rajo Malewa (1770 – 1795) manjadi rajo partamo.
2. Rajo Itam (1796 – 1808) juo dijapuik ka Pagaruyuang.
3. Rajo Lenggang (1809 -1824) juo dijapuik ka Pagaruyuang.
4. Rajo Radin (1825 -1861) maso iko alah indak dari Pagaruyuang, malainkan rajo langsuang dari Nagari Sambilan.

(*)

Artikel ini telah dibaca 57 kali

Baca Lainnya

Pasca Menang Sayembara DKJ, Penulis Muda Sumbar ini Terbitkan Novel Berbahasa Minang

4 November 2023 - 07:59 WIB

Bangun Jiwanya Bersama SMA Pertiwi 2 Padang

2 November 2023 - 16:24 WIB

Magot di Tanah yang Subur

8 September 2023 - 22:58 WIB

Tenggelam Kedua Kalinya Malin Kundang

29 August 2023 - 18:42 WIB

Dangdut yang Dangdutan

11 July 2023 - 14:30 WIB

Menyatukan Rasa Memanjakan Lidah Bersama HokBen Padang

5 July 2023 - 14:22 WIB

Trending di Kaba